“Do you have the patience to wait
Till your mud settles and the water is clear?
Can you remain unmoving
Till the right action arises by itself?”

“Heb je het geduld om te wachten
Tot de modder gezonken is en het water helder?
Kun je stil blijven
Totdat de juiste beweging spontaan boven komt drijven?”

Lao Tzu , Tao Te Ching, hoofdstuk 15

Lieve taiji studenten,

Voor ons allemaal is het een onzekere en ongemakkelijke tijd. Ook voor mij. Hoe kan ik nu taijiles geven als we fysiek niet bij elkaar kunnen komen? Vanuit alle kanten wordt geroepen: zoom, videoles, online… Er is een enorme activiteit wat dit betreft gaande. Ook ik voel de neiging om, in lichte paniek, snel te reageren. Tegelijkertijd voel ik ook een innerlijke roep naar verstilling. Stilstaan bij wat er nu eigenlijk allemaal gebeurt. Dat betekent onder ogen zien en voelen dat er angst is, paniek is, zorgen zijn, onzekerheid. Te midden daarvan is er echter ook rust, stilte.

Omdat we nu niet fysiek bij elkaar kunnen komen, zou ik graag met jullie taiji op een nadere manier studeren. Wat zijn de grondslagen van taiji? Welke innerlijke houding leert het ons? Hoe kan taiji ons helpen in deze onzekere tijd? Hoe kunnen we onze taiji oefening thuis voorzetten, waarschijnlijk in een ruimte die te klein is om de hele vorm te lopen? Mijn studeerkamer is 12 vierkante meter, nogal een verschil met onze luxe Centrum Well zaal van 90 vierkante meter.
Ik hoop dat jullie het leuk vinden op met mij mee te gaan in deze taijireis. Ik denk en zoek nog even na of ik ook een platform kan maken waarin we met elkaar van gedachten kunnen wisselen hierover, zonder dat we elkaar hoeven te bestoken met apps.

Laten we beginnen!
En wel bij het begin: Wuji

Voor we met de vorm beginnen staan we stil. En aan het eind van de vorm komen we weer terug bij dat punt: stilstaan. Begin en eind zijn een. Vanuit het eind kunnen we opnieuw beginnen en vanaf het begin kunnen we naar het eind toe bewegen. En toch is de vorm elke keer nieuw.

Yang Chenfu (1883-1936) was de kleinzoon van Yang Lu Chan, de grondleggen van de Yangstijl taiji quan[1]. Hij was een tijdgenoot van Sun Lu Tang (1861-1933), de vader van de Sun stijl. Beiden schreven een handboek taiji waarin ze de essenties van de bewegingen beschrijven. Laten we eens kijken wat zei te zeggen hebben over ‘Het begin’, wuji.

Yang Chengfu schrijft in “The essence and applications of Taijiquan” (en ik vertaal direct in het Nederlands):

“Dit is de voorbereidende houding, voordat je beweegt. Het hoofd is opgericht (zheng qi). De aandacht is bij de energie (qi) van de kruin (yi han ding jin). De ogen kijken neutraal vooruit. Hou de borstkas in en de rug breed. Leun niet naar voren, noch naar achteren. Laat de schouders zinken en de ellenbogen hangen. De vingertoppen wijzen wat naar voren en de handpalmen zijn naar de grond gericht. Het middel en de liezen zijn losjes. De voeten rusten op de grond en staan op heupbreedte. Het is van belang dat je de geest en vitale qi binnenin bewaart (jingshen neig gu). De qi zinkt in dantian (het gebied onder de navel). Laat dit als vanzelf gebeuren, spontaan (yi ren ziran), forceer of dwing het niet (buk ke qian giang).  Bewaak je eigen stilte zodat je kunt omgaan met de beweging van de ander. Binnen en buiten zijn een geheel, essentie en toepassing zijn geïntegreerd, een. Mensen veronachtzamen maar al te gemakkelijk deze beginhouding en begrijpen de essentie van deze houding niet, noch zijn toepassing. Het is allemaal in deze ene houding. We hopen dat studenten (van taiji) hier hun aandacht op richten.”

Op youtube staat een fimpje van de vorm met afbeeldingen van Yang Chengfu. Kijk hier.

Sun Lu Tang beschrijft in “A study of Taijiquan” het begin in vergelijkbare termen. Soms legt hij het net iets anders uit. Hij zegt bijvoorbeeld (en ik vertaal weer direct in het Nederlands): “Sta alsof je op zand staat.” Niet met de hielen in het zand, maar met het gewicht gelijk verdeeld over de voeten. Ik hou ervan hoe Sun Lu Tang een beeld gebruikt in plaats een beschrijvingen zoals Yang Chengfu (Leun niet naar voren noch naar achteren). Ik voel direct de grond onder mijn voeten.

Sun Lu Tang zegt verder: “Er is geen bewuste controle over handen en voeten. Lichaam en geest zijn zich nog niet bewust van enige vorm van openende en sluitende bewegingen, nog is er enige bewuste poging om de kruin op te richten. Je staat en beweegt met dat wat van nature verschijnt. Van binnen zijn Hart en geest leeg van enige bewuste controle over gedachten. Van buiten is er geen bewuste gerichtheid van de blik. Vooralsnog is er geen enkele neiging of aanleiding tot bewegen.”

Op youtube staat een filmpje met afbeeldingen van Sun Lu Tang die de vorm uitvoert. Kijk hier.

In beide beschrijvingen van “het begin” zien we twee aspecten: een fysiek aspect en een mentaal aspect. Uit de beschrijvingen is tegelijk duidelijk dat het scheiden van beiden conceptueel is. In de werkelijkheid zijn ze innig verstrengeld. Hou dat voor ogen bij het bespreken van beide aspecten.

Het fysiek aspect gaat over ons lichaam en hoe we zo kunnen staan dat we als vanzelf de mentale staat die beschreven wordt, bereiken. Taiji is een martiale kunst waarbij we leren hoe we met innerlijke kracht effectief te bewegen. Ons lichaam is de basis. Onze lichamelijke houding is belangrijk, het is in feite een uitdrukking van onze mentale staat van zijn. Onze geest kan niet tot rust komen als we hem geen veilige en rustige plek geven. Die thuisbasis voor de geest is ons lichaam. De geest rust in het lichaam, wat de Chinezen samenvatten in de term jingsheng (lichaamgeest). Dit tot rust laten komen van de geest in het lichaam, kunnen we niet afdwingen. Net zomin als we slaap kunnen afdwingen. Het is een vorm van overgave. We scheppen omstandigheden waarin we kunnen rusten. Dat rusten zelf is dan een spontaan gebeuren. Dit is de grondhouding voor de vorm. We rusten en wachten tot er van binnenuit beweging ontstaat.

“Heb je het geduld om te wachten
Tot de modder gezonken is en het water helder?
Kun je stil blijven
Totdat de juiste beweging spontaan boven komt drijven?”

Dat is de beschrijving die LaoTze, e(5^e, 4^e eeuw voor Chr.) en legendarische taoïst geeft in zijn beroemde boek de Dao Te Ching. De hele Chinese cultuur is doordesemd met kennis van taoïsme, confucianisme en boeddhisme. Yang Chenfu en Sun Lu Tang zijn daar ongetwijfeld bekend mee. Van Sun Lu Tang is bekend dat hij veel gestudeerd heeft. Van Yang Chenfu weet is dat niet. Maar ik denk dat we nu zonder veel moeite de woorden van Lau Tze herkennen in de beschrijving van het begin van de taijivorm.

Taiji is filosofie in beweging zou je kunnen zeggen. Geen woorden maar daden. Hier kom ik bij de vraag wat taiji ons in deze tijd van crises ons te bieden heeft. Heb ik het geduld om te wachten tot alle commotie om en in mij heen tot rust is gekomen? Kan ik stil blijven in alle tumult in en om mij heen, kan ik dat zien en voelen, niet wegduwen, en tegelijk rustig blijven (jingshen)? Zodat ik helder voor ogen zie of van binnenuit voel, wat ik in deze omstandigheden het beste kan doen? Dat is de innerlijke houdign die ons kan helpen een weg te vinden in deze tijd.

Nu we aangewezen zijn op thuis oefenen, is een van de eerste uitdagingen om dat ook daadwerkelijk te doen. Op les oefenen we een keer in per week anderhalf uur. Thuis zouden we kunnen beginnen met elke dag een kwartier. Begin dan bij het begin. Staan. Sta een tijdje en neem waar wat er in je gebeurt. Als er de neiging is om te reageren op innerlijke onrust. Weersta dat even. Beweeg niet. Reageer niet op die innerlijke onrust. Wacht tot de modder is gezakt. Wacht tot er een spontane beweging opkomt die niet vanuit innerlijke onrust ontstaat, maar vanuit het niets. Misschien is het een taiji beweging. Misschien een geheel andere beweging. Laat de beweging zijn eigen vorm vinden.

Volgende keer wil ik het hebben over de vorm en zijn principes zoals de zes harmonieën. Leidraad hierbij zijn de volgende vragen:

Wat zijn de grondslagen van taiji?
Hoe kan taiji ons helpen in deze onzekere tijd?
Hoe kunnen we onze taiji oefening thuis voorzetten?

[1] Er zijn vijf stijlen taijiquan, die de naam dragen van de familie die de stijl voortgedragen heeft: Chen, de oudste stijl. Yang, ontwikkelt door Yang Lu Chan nadat hij in de leer was geweest bij de Chen familie. Wu Hao, een stijl die elementen van Chen en Yang samenvoegt. Wu Jianquan, voortgekomen uit de Yang stijl. Sun ontwikkelt door Sun Lu Tang na een lange studie van verschillende martiale kunsten zoals Xing Yi, Bagua Zhang en Taiji in de Wu Hao stijl.